Kiedy rodzina zastępcza kończy opiekę nad dzieckiem?

Bywa, że z różnych powodów, dziecko nie może przebywać w swojej rodzinie – jej członkowie nie mogą, nie potrafią, bądź nie chcą się nim zająć. Wówczas bezpieczne schronienie oferuje mu rodzina zastępcza, która stanowi jednocześnie spełnienie prawa do pomocy i opieki, gwarantowanego dziecku przez Konstytucję RP. Mówiąc o tej kwestii warto jednocześnie wiedzieć, kiedy rodzina zastępcza kończy opiekę nad dzieckiem, które do tej pory przebywało pod ich dachem? Omówione zostało to w przygotowanym artykule.

Rodzina zastępcza jako opieka tymczasowa

Najczęściej rodzina zastępcza stanowi dla dziecka jedynie tymczasową formę schronienia – w momencie, gdy jego rodzina biologiczna nie potrafi zapewnić mu właściwej opieki. Zarówno Konstytucja RP, jak i Konwencja o prawach dziecka wskazują, że Państwo powinno zapewnić dziecku tymczasowo lub na stałe ochronę i pomoc.

Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy dziecko pozbawione zostało środowiska rodzinnego, bądź przebywanie w nim mogłoby zaważyć na dobru nieletniego. W przepisach szczegółowo ustalone zostało, kiedy rodzina zastępcza kończy opiekę nad dzieckiem, stąd domy decydujące się na przyjęcie do siebie podopiecznego powinny zdawać sobie sprawę z czasowości tego stanu.

Koniec opieki nad dzieckiem w rodzinie zastępczej

Świadomość tego, że dziecko odejść może z tymczasowego miejsca schronienia, powinna posiadać każda rodzina zastępcza decydująca się na pomoc. Dom zastępczy nie jest bowiem tym samym, co rodzina adopcyjna, czy rodzina naturalna, w których podopieczny może zostać umieszczony.

O zakończeniu opieki nad dzieckiem, przed członków domu tymczasowego, można mówić w kilku przypadkach:

• podopieczny opuszcza dom zastępczy w momencie osiągnięcia pełnoletności,
• jeśli dziecko zdecyduje się na kształcenie po osiągnięciu 18. roku życia, wówczas pozostać może w danej rodzinie do momentu ukończenia nauki,
• opieka zastępcza może skończyć się w chwili zmiany sytuacji prawnej – gdy rodzicom naturalnym zwrócone zostaną prawa do sprawowania władzy rodzicielskiej,
• rodzina kończy pieczę zastępczą w chwili, gdy ich podopieczny zostaje przeniesiony do placówki opiekuńczo- wychowawczej.

Okazuje się, że nie tylko wymienione wyżej punkty stanowią o tym, kiedy rodzina zastępcza kończy opiekę nad dzieckiem i w świetle prawa przestaje dawać mu schronienie. Jakie jeszcze sytuacje o tym decydują?

Inne przesłanki, stanowiące o ustaniu opieki nad dzieckiem w rodzinie zastępczej

W szczególnym wypadku, również 16-letnią wychowankę uznać można za pełnoletnią, co zakończy opiekę sprawowaną nad nią przez dom zastępczy. Mowa o wydaniu przez sąd zgody na zawarcie przez nią związku małżeńskiego, co jest jednoznacznym uznaniem pełnoletności tej osoby.

Co więcej, rodzina zastępcza kończy sprawować pieczę nad podopiecznym, gdy właściwy starosta powiatowy rozwiąże z nią zawartą wcześniej umowę. Dziecko może również zostać przeniesione do innego domu zastępczego, co automatycznie kończy opiekę poprzedniej rodziny. Ustawodawca przewidział także sytuację, w której to rodzina zastępcza rezygnuje z oferowania pomocy wychowankowi, bądź przysposobi dziecko. Opieka domu zastępczego ustaje również w momencie, gdy nastąpi zdarzenie losowe – śmierć rodzica, czy dziecka.

Jakie obowiązki ciążą na rodzinie zastępczej?

Za sprawowanie opieki nad wychowankiem z innej rodziny, dom zastępczy otrzymuje wsparcie finansowe. Musi jednak wywiązać się z pewnych obowiązków, jakie nakłada na niego prawo. Rodzina zastępcza musi między innymi sprawować osobistą opiekę nad wychowankiem, zapewniać mu warunki do rozwoju, czy współpracować z organami zewnętrznymi (sądami, czy jednostkami nadzorującymi).

Co więcej, dom zastępczy informować musi jednostki nadzorujące o zdrowiu podopiecznego, czy trudnościach w jego wychowaniu. Również troska o podtrzymywanie więzi dziecka z jego naturalną rodziną jest zadaniem zastępczej rodziny.

Stanowienie rodziny zastępczej dla dziecka to duże wyzwanie, które wspierane jest przez organizacje państwowe. Podczas spełniania szeregu praw i obowiązków członkowie domu zastępczego pamiętać muszą, że ich piecza nad dzieckiem ma charakter tymczasowy. Jej koniec wyznaczany jest nie tylko przez osiągnięcie pełnoletności, czy powrót do rodziny naturalnej, lecz także w wielu innych przypadkach, co zostało przedstawione w artykule.

Artykuł napisała:
Alicja Danowska – absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego, publicysta

Źródło:

• Beata Tarnowska-Konka, Rodzina zastępcza jako alternatywna forma opieki. Kultura i Wychowanie 3, 163-170, 2012.